Tác phẩm Xẩm

Tác giả Hoàng Thanh Giao

(Tác phẩm tham dự tại TL Cty CP Liên vũ – Hội trại điêu khắc 30 + )

Tôi vẫn nhớ chỗ cửa chợ Đức viên , chợ Bắc qua đều có ông hát xẩm ngồi khiêm nhường một góc  . Ngày nắng hay mưa vẫn hát đều. Ai nghe thì n ghe, không thì cũng chẳng sao , nó như bản nhạc bật đi tua lại.   Lời hát  răn dạy lẽ đời, cố sống sao cho thiện tâm ...

Những năm 60 thế kỷ trước , Lũ trẻ con trong đó có tôi hay lân la ngắm nghía ông lão Xẩm ở chợ Hôm - Đức Viên , ông Xẩm độ hơn 50, giọng hát hơi khàn dặt chất Kẻ Mơ , lúc nào cũng chỉ đi một mình ,áo nâu gụ  , đeo kính đen không rõ có mù không nhưng rất nhanh nhẹn vì luôn tìm được góc ngồi khô ráo và lúc đứng dậy ra về kg cần ai dắt tuy không dùng gậy dò đường như người mù , lúc nào cũng nón lá che sụp mặt , râu dài lất phất bay thập thò qua vành nón , hai cánh tay rất dài và rất mảnh  . Diệu nghệ nhất , mê mẩn nhất là  các ngón tay , nhìn hờ hững dửng dưng nhưng  đấy là ngón nghề đắt nhất khi đến đoạn cuối cùng của cần kéo (acse) tại cung bậc âm thanh cao nhất , ở đấy một là nấc  nghẹn lên cao rồi đứt hoặc lại lạc quan cho đoạn kéo hát tiếp theo ... nhìn mê lắm . Đặc biệt rất kiệm  lời và  kg thấy ông xin tiền bao giờ , cái hộp gỗ cũ kỹ trước mặt có khi chỉ thấy mấy đồng 5 xu hoặc kg có gì ...thì kệ , cứ hát , kg có gì hát càng phê pha da diết , hát là lẽ sống mà . Chiều muộn chập tay kéo  acse vào cần đàn thu dọn đứng dậy và ra tầu điện về tận Mơ táo , nghe nói cái làng dưới đấy rất nhiều người hát xẩm .

Với tôi, ông hát Xẩm rất sang chứ không hèn bao giờ. Ngẫm nghĩ thì thấy gần với ý thơ của Nguyễn Duy “ ... sữa nuôi phần xác - Hát nuôi phần hồn ...”chăng ?  Tuổi thơ vẫn đầy kỷ niệm, trong đó có ông hát xẩm chợ Hôm – Đức viên ngày nào . 

Và tôi đã thai nghén để thể hiện ra tác phẩm điêu khắc XẨM từ những ký ức với nhân vật có thật trên , ở đấy có có hình tượng các ngón tay chơi đàn , ngón chân gõ mõ đặc dị  biệt nhất của người Việt ta , có các khoảng trống hoang hoải trước ngực như đã dãi bày hiến dâng  tất cả cho lời hát , cho đời .